Διαζύγιο και παιδί

 

Το ακανθώδες ζήτημα που γεννάται σ’ ένα διαζύγιο είναι το θέμα των ανηλίκων τέκνων –αν υπάρχουν- και πώς τα τελευταία θα αντιμετωπίσουν το επίμαχο ζήτημα. Η στάση εκάστου ανηλίκου τέκνου απέναντι στο διαζύγιο διαφοροποιείται από παιδί σε παιδί και εξαρτάται από μία πληθώρα παραγόντων.

Η συνήθης στάση ενός παιδιού στο διαζύγιο είναι αρνητική. Προφανώς κανένα παιδί δεν επιθυμεί να διαταραχθεί η ισορροπία της οικογενειακής του ζωής, ούτε να αποχωριστεί κανέναν από τους δύο γονείς του. Ιδιαίτερα ένα παιδί προσχολικής ηλικίας έχει ακόμη περισσότερη ανάγκη από την συμπαρουσία αμφοτέρων των γονέων του στη ζωή του. Ωστόσο επειδή το διαζύγιο πολλές φορές είναι μία αναπόφευκτη πραγματικότητα, σκόπιμο είναι να αντιμετωπιστεί με όσο το δυνατόν μεγαλύτερη ωριμότητα εκ μέρους των γονέων, η οποία θα έχει αντανάκλαση και στον τρόπο που θα το αποδεχθεί το ίδιο το παιδί.

Αρχικά σκόπιμο είναι το διαζύγιο να ανακοινωθεί στο παιδί ως απόφαση και από τους δύο γονείς από κοινού και μάλιστα στη συζυγική εστία, όπου το παιδί νιώθει ασφάλεια και σιγουριά. Οι γονείς θα πρέπει να ανοίξουν έναν συνεχή και επαναλαμβανόμενο διάλογο με το παιδί τους, προκειμένου να προετοιμάσουν το έδαφος να δεχθεί το παιδί τις νέες αλλαγές στη ζωή του, έχοντας μία στάση σταθερή και ξεκάθαρη απέναντί του και αποφεύγοντας τις παλινδρομήσεις. Θα πρέπει κατ’ αρχήν να καταστεί σαφές στο παιδί –όσες φορές χρειαστεί- ότι δεν ευθύνεται σε καμία περίπτωση αυτό για τον χωρισμό (πεποίθηση που θα το γέμιζε ανασφάλεια και χαμηλή αυτοεκτίμηση) και ότι η αγάπη και των δύο γονέων απέναντί του δεν πρόκειται να αλλάξει στο ελάχιστο, αφού άλλος είναι ο συζυγικός ρόλος και άλλος ο γονεϊκός ρόλος, ο οποίος παραμένει απαράλλαχτος. Επιπλέον θα πρέπει να επιλυθεί μεταξύ των γονέων όσο πιο γρήγορα γίνεται το θέμα της επιμέλειας του ενός γονέα και της  επικοινωνίας του άλλου γονέα που δεν θα διαμένει πλέον στη συζυγική εστία με το τέκνο και μάλιστα να δοθεί μία διευρυμένη επικοινωνία μαζί του, η οποία θα κάνει το παιδί να αισθανθεί ότι δεν τον εγκατέλειψε ο γονέας που φεύγει από το σπίτι, αλλά ότι ο ψυχικός δεσμός τους συνεχίζεται.

Ο χρόνος που χρειάζεται ένα παιδί για να αφομοιώσει τις νέες αλλαγές στη ζωή του ποικίλει και οι γονείς πρέπει να επιδεικνύουν κατανόηση, υπομονή και επιμονή, συζητώντας μαζί του όλα τα συναισθήματα που του έχουν γεννηθεί, τα οποία μπορεί να είναι είτε ενοχή είτε ντροπή για την κοινωνική κατακραυγή, είτε θυμός και επιθετικότητα, είτε άρνηση αποδοχής της πραγματικότητας, είτε υπερωριμότητα, είτε βαθειά και βουβή λύπη. Σε περίπτωση που τα ως άνω συμπτώματα διαρκούν μάλιστα περισσότερο από έξι μήνες, οι γονείς θα πρέπει να σκεφτούν την αρωγή ενός ειδικού, ο οποίος θα βοηθήσει το παιδί να «ξεκλειδώσει» και να «αποκωδικοποιήσει» το πρόβλημά του. Ωστόσο η ανεκτικότητα των γονέων απέναντι στο παιδί τους δεν θα πρέπει να φτάνει στο σημείο να καθορίζει το τελευταίο τη ζωή ενός ενηλίκου. Ακόμη δηλ. και εάν το παιδί επιμένει να αντιδρά στο παραμικρό, πρέπει ο γονέας να θέσει όρια, επιβάλλοντας την απαιτούμενη πειθαρχία στο ανήλικο τέκνο.

Συνήθεις λανθασμένες και βλαπτικές για την ψυχοσύνθεση ενός παιδιού τακτικές που ακολουθούν οι γονείς σ’ ένα διαζύγιο και θα πρέπει να αποφεύγονται είναι:

-Η καλλιέργεια εκ μέρους του ενός γονέα αρνητικού κλίματος σε βάρος του άλλου γονέα ενώπιον του παιδιού, γεγονός που γεννά συναισθήματα μίσους και αντιπάθειας απέναντι στον γονέα που έφυγε. Σε περίπτωση ενός δύσκολου διαζυγίου, όπου οι σχέσεις μεταξύ των γονέων είναι ιδιαίτερα κακές και τεταμένες, συνήθης είναι η κακολογία του ενός γονέα σε βάρος του άλλου, την οποία αντιλαμβάνεται το παιδί από νηπιακή ακόμη ηλικία. Σ’ αυτήν την περίπτωση το παιδί καλείται ασυνείδητα να «διαλέξει στρατόπεδο», κάτι το οποίο δεν αρμόζει ούτε στον ρόλο του ούτε στην ηλικία του. Εξάλλου όσο άσχημα και εάν έχει φερθεί ο ένας εκ των δύο συζύγων, ο ρόλος του ως γονιός παραμένει απαράλλαχτος, είτε το επιθυμεί ο έτερος γονιός είτε όχι.

-Χρησιμοποίηση του παιδιού ως μέσου για να εκμαιεύει ή να μεταφέρει ο ένας γονέας πληροφορίες στον άλλο, γεγονός που συμβαίνει όταν έχει διακοπεί παντελώς οιαδήποτε επικοινωνία μεταξύ των δύο γονέων. Κατ’ αρχήν όταν υπάρχει ένα ανήλικο τέκνο, είναι φύσει αδύνατη και παντελώς αντιπαιδαγωγική η έλλειψη στοιχειώδους συνεννόησης και επικοινωνίας μεταξύ των γονέων, ειδικότερα μάλιστα ως προς την αντιμετώπιση κρίσιμων και έκτακτων γεγονότων υγείας αλλά και εκπαίδευσης. Περαιτέρω η χρήση ενός παιδιού ως αγγελιοφόρου προκειμένου να διαπιστωθεί εάν η διαχείριση του κονδυλίου της διατροφής γίνεται με τον ορθό τρόπο ή εάν η προσωπική ζωή του άλλου γονέα έχει προχωρήσει δεν είναι σωστή και αυτό διότι το παιδί αισθάνεται ότι πρέπει να μπει στη διαδικασία να υπερασπιστεί τον έναν ή τον άλλο γονέα, ρόλος που δεν αρμόζει στην ηλικία του.

-Παροχή υλικών ανταλλαγμάτων στο παιδί, η οποία έρχεται να καλύψει την έλλειψη ψυχικής επαφής και επικοινωνίας με το παιδί. Σ’ ένα διαζύγιο είναι σημαντικό να δοθεί στο παιδί σιγουριά και σταθερότητα, τόσο σε συναισθηματικό όσο και σε πρακτικό επίπεδο. Έχουν ανάγκη να μάθουν την αλήθεια και να την πιστέψουν. Η απουσία των γονέων και η εγκατάλειψη των παιδιών, που πολλές φορές γίνεται ασυνείδητα ή συνειδητά από τους γονείς, οι οποίοι τα αποφεύγουν από αμηχανία δεν θα πρέπει σε καμία περίπτωση να αντικαθίσταται από παροχή αδικαιολόγητων δώρων και καταναλωτικών αγαθών.

-Η χρήση του παιδιού ως «μέσο εκδίκησης» του ενός γονέα σε βάρος του άλλου. Σε περίπτωση που ο ένας γονέας είναι ιδιαίτερα προσκολλημένος στο παιδί, ο έτερος γονέας συχνά προκειμένου να τον εκδικηθεί, διεκδικεί το παιδί, είτε διεκδικώντας δικαστικά την επιμέλειά του είτε διεκδικώντας δικαστικά μία διευρυμένη επικοινωνία, την οποία στην πράξη στο εγγύς μέλλον δεν πρόκειται να ασκήσει ποτέ, καθιστώντας το παιδί έρμαιο του προσωπικού του παιχνιδιού εγωισμού και κάνοντάς το να σαστίσει.