Απαλλοτριώσεις

Α. Αναγκαστική απαλλοτρίωση συνιστά επί της ουσίας η στέρηση της ιδιωτικής ιδιοκτησίας από την Διοίκηση με σκοπό την εξυπηρέτηση σκοπού δημόσιας ωφέλειας. Η στέρηση αυτή επέρχεται με ατομική διοικητική πράξη της Διοίκησης, η οποία μάλιστα συνοδεύεται και από την καταβολή δικαστικά προσδιορισμένης αποζημίωσης στον διοικούμενο.

Το νομοθετικό πλαίσιο των αναγκαστικών απαλλοτριώσεων περιλαμβάνει:

- τον Ν. 2882/2001(Κώδικας  Αναγκαστικών Απαλλοτριώσεων Ακινήτων),
- την υπ’ αριθμ. 1044876/3949/0010/ΠΟΛ.1124/8.5.2001 απόφαση του Υπουργείου Οικονομικών «Κοινοποίηση διατάξεων του Ν. 2882/2001 (Κώδικας Αναγκαστικών Απαλλοτριώσεων Ακινήτων).
-Τον Ν. 2985/2002 (Προσαρμογή των διατάξεων του Κώδικα Αναγκαστικών Απαλλοτριώσεων Ακινήτων στο Σύνταγμα).

Β. Υπάρχουν σαφείς συνταγματικά κατοχυρωμένες προϋποθέσεις που καθιστούν μία τέτοια άκρως επαχθή διοικητική παρέμβαση νομικά επιτρεπτή:

1.   Αρχικά η δημόσια ωφέλεια πρέπει να είναι «προσηκόντως αποδεδειγμένη». Η πράξη της αναγκαστικής απαλλοτρίωσης αποτελεί άσκηση διακριτικής ευχέρειας της Διοίκησης. Ωστόσο συνάμα αποτελεί κατάφωρη προσβολή του πυρήνα της ατομικής ιδιοκτησίας, δι’ ο λόγο και θα πρέπει να είναι ειδικώς και πλήρως αιτιολογημένη, ως άκρως επαχθής για τον διοικούμενο. Πρέπει δηλαδή να αναφέρει συγκεκριμένα και όχι αόριστα τον σκοπό της δημόσιας ωφέλειας, για την οποία επιχειρείται, αναφέροντας αναλυτικά τα πραγματικά περιστατικά και δεδομένα ad hoc σε κάθε περίπτωση, η συνδρομή των οποίων αιτιολογεί πλήρως τον σκοπό της δημόσιας ωφέλειας.

2.   Επιπλέον, πρέπει να υπάρχει σαφής νομοθετική πρόβλεψη της «δημόσιας ωφέλειας». Ο νόμος καθορίζει τη μορφή της δημόσιας ωφέλειας για την εξυπηρέτηση της οποίας κηρύσσεται η αναγκαστική απαλλοτρίωση καθώς και τον τρόπο και την αρχή που διαπιστώνει την ύπαρξη αυτής. Δηλαδή ο σκοπός της δημόσιας ωφέλειας καθορίζεται από ειδικό κανόνα δικαίου.  

3.   Η καταβολή αποζημίωσης αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση συνταγματικής προστασίας της ιδιωτικής ιδιοκτησίας του διοικούμενου από την αναγκαστική απαλλοτρίωση. Πριν την καταβολή αποζημίωσης, η οποία προσδιορίζεται δικαστικά είτε προσωρινά είτε οριστικά, ο διοικούμενος διατηρεί στο ακέραιο όλα τα εμπράγματα δικαιώματα πάνω στην ιδιοκτησία του. Ο προσδιορισμός της καθορίζεται με βάση την πραγματική αξία του απαλλοτριούμενου κατά τον χρόνο δημοσίευσης της απόφασης περί κηρύξεως της αναγκαστικής απαλλοτρίωσης. Ως κριτήριο προς διάγνωση της πραγματικής αξίας του απαλλοτριούμενου λαμβάνεται υπόψη η κατά την τελευταία τριετία διαμορφωθείσα αξία παρακείμενων και ομοεδιών ακινήτων,  καθώς και η ετήσια πρόοδος του απαλλοτριούμενου, η οποία φυσικά θα αποδεικνύεται προσηκόντως.

Γ. ΑΠΟΦΑΣΗ ΚΗΡΥΞΗΣ ΑΝΑΓΚΑΣΤΙΚΗΣ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΗΣ
Η απόφαση κήρυξης της αναγκαστικής απαλλοτρίωσης υπογράφεται από το Γενικό Γραμματέα της Περιφέρειας, στην οποία βρίσκεται το απαλλοτριωτέο ακίνητο ή το μεγαλύτερο τμήμα αυτού ή από τον αρμόδιο βάσει του σκοπού της απαλλοτρίωσης Υπουργό και τον Υπουργό Οικονομίας & Οικονομικών, σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις (άρθρο 1) του Ν. 2882/2001.

Ειδικότερα, η αναγκαστική απαλλοτρίωση ακινήτου καθώς και η σύσταση εμπραγμάτου δικαιώματος (δουλείας) σε βάρος αυτού, εφόσον προβλέπεται και επιτρέπεται από τον νόμο (δηλαδή υπάρχει διάταξη νόμου που χαρακτηρίζει τον σκοπό της απαλλοτρίωσης ως σκοπό δημοσίας ωφέλειας και ως εκ τούτου επιτρέπει για την εκπλήρωσή του την κήρυξη αναγκαστικής απαλλοτρίωσης) κηρύσσεται με απόφαση:

α) Του Γενικού Γραμματέα της Περιφέρειας  στην οποία βρίσκεται η προς απαλλοτρίωση έκταση, εφόσον αφορά:

1. έργο που έχει ενταχθεί στο Περιφερειακό Επιχειρησιακό Πρόγραμμα (ΠΕΠ) και έχει χρηματοδοτηθεί από την αντίστοιχη ΣΑΕΠ ανεξάρτητα από το εμβαδόν της υπό απαλλοτρίωση έκτασης, πλην των έργων που αφορούν το Εθνικό Οδικό Δίκτυο που έχει χαρακτηριστεί Διευρωπαϊκό (η εξαίρεση αυτή δεν αφορά στο Εθνικό Οδικό Δίκτυο της περιφέρειας Κρήτης που έχει χαρακτηριστεί Διευρωπαϊκό) ή ανήκουν σε προστατευόμενες από το νόμο, από διεθνείς ή από άλλες διακρατικές συμφωνίες, περιοχές  και

2.  έργο που δεν έχει ενταχθεί στο ΠΕΠ, εφόσον η προς απαλλοτρίωση έκταση είναι μικρότερη των 100.000 τετραγωνικών μέτρων

β) Του αρμόδιου από το σκοπό της απαλλοτρίωσης Υπουργού και του Υπουργού Οικονομικών (Κ.Υ.Α) (μετά από εισήγηση του Τμήματος Απαλλοτριώσεων της Δ/νσης Δημόσιας Περιουσίας του υπουργείου Οικονομικών)
1.  στις λοιπές περιπτώσεις
2. στις περιπτώσεις που ο Γενικός Γραμματέας της Περιφέρειας με αιτιολογημένη εισήγησή του παραπέμπει το ζήτημα κήρυξης της απαλλοτρίωσης στον Υπουργό Οικονομικών
3.  σε περιπτώσεις συμπληρωματικών απαλλοτριώσεων των περιπτώσεων Β1 και Β2 του παρόντος ανεξαρτήτως εμβαδού και

γ) Εξαιρετικά του Υπουργικού συμβουλίου όταν ο αρμόδιος από το σκοπό της απαλλοτρίωσης Υπουργός και ο Υπουργός Οικονομικών θεωρούν ότι η απαλλοτρίωση αφορά  έργο μεγάλης σημασίας.
 
Αν ενδιαφέρεστε να μάθετε περισσότερα σχετικά με την απαλλοτρίωση καλέστε άμεσα στο 210 3613836 και ένας έμπειρος δικηγόρος απαλλοτριώσεων θα λύσει κάθε απορία σας.