Αναγνώριση πατρότητας τέκνου

Η αναγνώριση ενός τέκνου μπορεί να γίνει με δύο τρόπους: α) είτε εκούσια, με σύνταξη σχετικής συμβολαιογραφικής πράξης ή διαθήκης, β) είτε δικαστικά με έγερση αγωγής αναγνώρισης της πατρότητας. 

α) Ο πατέρας μπορεί να αναγνωρίσει εκούσια ως δικό του το τέκνο που γεννήθηκε χωρίς γάμο, εφόσον συναινεί σ’ αυτό και η μητέρα. Αν η μητέρα έχει πεθάνει ή δεν έχει δικαιοπρακτική ικανότητα, η αναγνώριση γίνεται με μόνη τη δήλωση του πατέρα. Αν έχει πεθάνει ο πατέρας ή δεν έχει δικαιοπρακτική ικανότητα, η αναγνώριση μπορεί να γίνει από τον παππού ή τη γιαγιά της πατρικής γραμμής. 

Ο τύπος που απαιτείται για να λάβει χώρα η αναγνώριση είναι ο συμβολαιογραφικός ή η διαθήκη. Η αναγνώριση δηλαδή γίνεται με δήλωση ενώπιον συμβολαιογράφου ή με διαθήκη. Η συναίνεση της μητέρας γίνεται επίσης με δήλωση ενώπιον συμβολαιογράφου, η οποία συνήθως περιλαμβάνεται στο ίδιο συμβολαιογραφικό έγγραφο όπου έγινε η δήλωση αναγνώρισης του πατέρα. Ανάκληση αμφοτέρων των δηλώσεων δεν μπορεί να χωρήσει. Οι δηλώσεις αυτές γίνονται μόνο αυτοπροσώπως, χωρίς αίρεση ή προσθεσμία (καθ’ ότι το δικαίωμα αναγνώρισης πατρότητας τέκνου είναι έντονα προσωποπαγές) και οι δηλούντες δεν μπορούν να εκπροσωπηθούν από έτερα πρόσωπα. 

Αποτέλεσμα της εκούσιας αναγνώρισης τέκνου είναι ότι το τελευταία αποκτά ως προς όλα τη νομική  θέση τέκνου γεννημένου εντός γάμου. Στην πράξη αυτό συνεπάγεται τη γέννηση συγγενικού δεσμού μεταξύ αυτού και του πατέρα του και των συγγενών του, τη γέννηση εξ αδιαθέτου κληνορονομικού δικαιώματος του τέκνου με τον πατέρα του και τους συγγενείς του και σχετικού δικαιώματος νόμιμης μοίρας, τη γέννηση δικαιώματος διατροφής του από τους ανιόντες του. Αναφορικά με τον πατέρα, ο τελευταίος αποκτά τη γονική μέριμνα του παιδιού με όλα τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις που αυτή συνεπάγεται. 

Η προσβολή της εκούσιας αναγνώρισης μπορεί να λάβει χώρα είτε από το ίδιο το τέκνο, για το λόγο ότι αυτός που δηλώθηκε ως πατέρας του δεν είναι πραγματικά πατέρας, είτε από τους γονείς της μητέρας αυτού, εφόσον η τελευταία δεν συναίνεσε στην αναγνώριση (ενδεχομένως λόγω θανάτου ή λόγω δικαιοπρακτικής ανικανότητας) είτε από τους γονείς του πατέρα που δεν είχε προβεί σε αναγνώριση (ενδεχομένως λόγω θανάτου ή δικαιοπρακτικής ανικανότητας). 

Η προθεσμία για την προσβολή της πατρότητας από το ίδιο το τέκνο είναι δύο χρόνια μετά την ενηλικίωσή του. Γενικότερα, για τα λοιπά πρόσωπα που νομιμοποιούνται να προσβάλλουν την αναγνώριση, η προθεσμία της προσβολής είναι τρεις (3) μήνες αφότου έλαβαν γνώση της αναγνώρισης ή σε κάθε περίπτωση αν περάσουν δύο (2) χρόνια από την αναγνώριση. 

β) Αγωγή αναγνώρισης της πατρότητας νομιμοποιούνται να εγείρουν: i) το ίδιο το τέκνο, ii) η μητέρα αυτού, iii) ο βιολογικός πατέρας του ανηλίκου τέκνου (εφόσον η μητέρα αρνείται να δώσει τη συναίνεσή της σε εκούσια αναγνώριση), iv) οι γονείς του βιολογικού πατέρα (εφόσον αυτός έχει πεθάνει ή δεν έχει δικαιοπρακτική ικανότητα). 

Η αγωγή αναγνώρισης που εγείρει η μητέρα στρέφεται κατά του βιολογικού πατέρα ή των κληρονόμων αυτού και ασκείται για τον εαυτό της ατομικά και όχι για λογαριασμό του ανηλίκου τέκνου. Το τελευταίο έχει αυτοτελές δικαίωμα άσκησης αγωγής. Σε περίπτωση που η μητέρα είναι ανήλικη και άγαμη, η αγωγή ασκείται από τον νόμιμο εκπρόσωπό της, εκτός και εάν η ηλικία της κυμαίνεται μετακύ 10 και 18 ετών, οπότε και μπορεί να την ασκήσει αυτοπροσώπως. Η προθεσμία για την άσκησή της είναι αποσβεστική και διαρκεί για πέντε (5) έτη από τον τοκετό. 

Αντίστοιχα, η αγωγή αναγνώρισης που ασκείται από το ίδιο το τέκνο αυτοπροσώπως μετά την ενηλικίωσή τους στρέφεται κατά του βιολογικού του πατέρα που δεν το έχει αναγνωρίσει ή των κληρονόμων αυτού. Προθεσμία για την έγερση αγωγής αναγνώρισης εκ μέρους του ενηλίκου πλέον τέκνου είναι ένας (1) χρόνος από την ενηλικίωσή του.    

Ακολούθως, ο πατέρας του ανηλίκου τέκνου ή οι ανιόντες αυτού μπορούν σε περίπτωση που η μητέρα αρνείται να συναινέσει στην εκούσια αναγνώριση του τέκνου, να προβούν σε άσκηση αγωγής αναγνώρισής του, η οποία στρέφεται κατά της  μητέρας. Η πρροθεσμία για την άσκηση της αγωγής είναι δύο (2) χρόνια από τότε που η μητέρα αρνήθηκε την αναγνώριση και είναι αποσβεστική. Σε περίπτωση που η μητέρα έχει γεννήσει το τέκνο εντός γάμου με τον σύζυγό της, η ως άνω προθεσμία αρχίσει να τρέχει από την έκδοση αμτετάκλητης δικαστικής απόφασης που κάνει δεκτή την προσβολή της πατρότητας.